Zelfstandig worden is moeilijk geniaal

Van werknemer naar zelfstandige: wat zijn de grootste verschillen?

Ben je op dit moment werknemer in loonverband, maar droom je ervan om je eigen zaak te starten? Dan heb je vast 101 vragen. Bijvoorbeeld over hoeveel je als zelfstandige moet verdienen om hetzelfde nettoloon te behouden, welke verzekeringen je moet afsluiten, hoe het precies zit met je sociale bijdragen en veel meer. Maak je vooral geen zorgen, want we overlopen alle belangrijke zaken hieronder.

Het nettoloon

Als werknemer ontvang je elke maand een nettoloon. Je werkgever houdt belastingen, sociale bijdragen en eventuele andere bijdragen van jouw brutoloon in. Deze stort je werkgever vervolgens door naar de staat. Handig voor jou, want jij weet exact wat je overhoudt.

De inkomsten van een zelfstandige daarentegen, zijn altijd bruto. Dit wil zeggen dat op elke factuur die je klant betaalt, je nog belastingen en btw moet afdragen aan de staat. Daarnaast betaal je elk kwartaal zelf je sociale bijdrage.

Belastingen

In principe betalen werknemers in loondienst en zelfstandigen evenveel belastingen. De Belgische belastingdienst hanteert namelijk het principe van de progressieve belastingschijven. Dit wil zeggen dat wie meer verdient, ook meer belastingen betaalt.

Ben je werknemer in loondienst, dan houdt je werkgever alvast een flinke som van je brutoloon af voor belastingen, sociale bijdragen en andere bijdragen. Als zelfstandige moet je van je brutoloon zelf voldoende geld opzij zetten om je belastingen en andere verplichte kosten te betalen.

Verlof

Afhankelijk van of je bediende of arbeider bent, krijg je als werknemer een aantal wettelijke verlofdagen en vaak ook (dubbel of enkel) vakantiegeld. Als zelfstandige heb je deze voordelen niet. Werk je niet, dan heb je geen inkomen. 

Dit wil natuurlijk niet zeggen dat zelfstandigen nooit kunnen genieten van een welverdiende vakantie. Als zelfstandige kan je bijvoorbeeld elke maand geld opzij zetten om vakantieperiodes te overbruggen.

Verzekeringen

Als werknemer ben je via je werk verzekerd voor arbeidsongevallen of schade aan derden. Zelfstandigen zijn altijd zelf verantwoordelijk, daarom is o.a. een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid zeker aan te raden. Handel je in goederen? Denk dan ook aan een brand- en diefstalverzekering.

Wanneer je ziek wordt als werknemer ontvang je een ziekte-uitkering via je werkgever of mutualiteit. Ga je met welverdiend pensioen, ook dan kun je rekenen op maandelijkse betalingen. Ook zelfstandigen kunnen bij ziekte of pensioen rekenen op steun van de staat, al is deze vaak wel erg beperkt. Daarom is het voor zelfstandigen vaak aangeraden om bijkomende verzekeringen af te sluiten, zoals bijvoorbeeld een verzekering gewaarborgd inkomen.

Daarnaast genieten werknemers vaak van een hospitalisatieverzekering die betaald wordt door de werkgever, als onderdeel van het loonpakket. Ondanks dat het afsluiten van een hospitalisatieverzekering niet verplicht is in België, brengt het wel een aantal voordelen met zich mee, ook voor zelfstandigen. 

Sociale bijdragen

Zoals we eerder al zeiden, worden de sociale bijdragen van een werknemer in loondienst betaald door de werkgever. Als zelfstandige moet je elk kwartaal zelf je sociale bijdragen betalen aan het sociaal verzekeringsfonds. Dit is overigens verplicht, want via je sociale bijdrage bouw je sociale rechten op om bijvoorbeeld op latere leeftijd een wettelijk pensioen te ontvangen.

Sociale bijdragen vertegenwoordigen zo’n 20,5% van je inkomen als zelfstandige. De minimumbijdrage voor zelfstandigen in hoofdberoep bedraagt € 890,51 per kwartaal (in 2024). Voor zelfstandigen in bijberoep ligt de minimumbijdrage in 2024 vast op € 98,52 per kwartaal.

Het goede nieuws is dat je sociale bijdragen 100% fiscaal aftrekbaar zijn voor de belastingen. 

Beroepskosten

Professionele en forfaitaire beroepskosten zijn misschien wel het allergrootste verschil tussen zelfstandigen en werknemers. Werknemers in loondienst kunnen dan wel beroep doen op het kostenforfait, maar als zelfstandige gaat er een wereld van beroepskosten voor je open.

Beroepskosten zijn professionele kosten die zelfstandigen maken in functie van hun onderneming met als doel te groeien en meer zaken te doen. Denk maar aan: de aankoop van een laptop, de internetfactuur, handelsgoederen, bedrijfswagen, drukwerk, softwarelicenties, en veel meer. 

Deze beroepskosten zijn fiscaal aftrekbaar voor de belastingen. Soms voor 100%, soms gedeeltelijk (bijvoorbeeld evenredig met het gebruik). 

Stel dat je als zelfstandige begint en een website laat maken voor € 1000. In de eerste maand factureer je voor € 2500 aan klanten. Dan trek je deze beroepskost af van je inkomsten, waardoor je vervolgens maar op € 1500 belast wordt, in plaats van € 2500.

Maak je als zelfstandige weinig beroepskosten, dan kan je kiezen voor forfaitaire beroepskosten. 

Wat zijn de voordelen van zelfstandige worden?

Meer vrijheid

Een zelfstandige of freelancer beschikt over een bepaalde vrijheid. Je bepaalt namelijk volledig zelf welke opdrachten je aanneemt, wanneer je werkt, hoeveel je werkt en waar je werkt. Wil je vandaag een snipperdagje nemen? Het kan allemaal!

Maak van je hobby je beroep

Heb je een leuke hobby of passie die je kan verkopen? Fijn! Als zelfstandige kan je vanaf nu elke dag doen wat je graag doet.

Beroepskosten

Als zelfstandige maak je flink wat kosten, maar je mag deze professionele beroepskosten aftrekken van de belastingen. Hierdoor kan je de belastingdruk aanzienlijk verlagen.

Optimaliseer je loon

Als zelfstandige bepaal je zelf hoeveel je verdient, hoeveel je spendeert aan professionele uitgaven, en welke beroepskosten je inbrengt. Al raden we wel aan om goed de facturen en bonnetjes van je beroepskosten bij te houden en af te trekken van de belastingen.

Heb ik een diploma of attest nodig om zelfstandig te worden?

In de meeste gevallen mag je zelfstandige in hoofdberoep of zelfstandige in bijberoep worden zonder een specifiek diploma, attest of getuigschrift. Voor sommige beroepen, zoals advocaten, artsen, of psychologen, is een officieel diploma wel verplicht. 

Andere zelfstandige beroepen, zoals bijvoorbeeld copywriters, grafisch ontwerpers of consultants hebben bij wet geen diploma nodig. Maar let op, relevante vaardigheden, expertise, ervaring en zelfs certificaten kunnen je geloofwaardigheid aanzienlijk verhogen, met meer klanten als gevolg.

In Vlaanderen en Brussel heb je geen diploma bedrijfsbeheer nodig om zelfstandige te worden. Start je als zelfstandige in Wallonië? Dan heb je het diploma bedrijfsbeheer (of gelijkaardig) wel nog nodig om te mogen starten. 

Hoeveel kost het om zelfstandig te worden?

Hoeveel het precies kost om zelfstandige te worden in België, is afhankelijk van voor welke statuut je kiest: zelfstandige in een eenmanszaak of zelfstandige in een vennootschap. Over het algemeen kiezen de meeste starters voor het statuut van zelfstandige in een eenmanszaak. De opstart is eenvoudiger, sneller en minder prijzig. Ook na de opstart is de eenmanszaak minder complex op vlak van boekhoudkundige verplichtingen.

Twijfel je nog tussen een eenmanszaak en vennootschap? Geen zorgen, in het volgende hoofdstuk gaan we hier dieper op in.

Zelfstandige in een eenmanszaak

Kies je voor het statuut van zelfstandige in een eenmanszaak? Dan voorzie je best zo’n € 175,00 om je inschrijving als zelfstandige in orde te brengen. Je betaalt namelijk € 105,50 voor je ondernemingsnummer, dat je krijgt na inschrijving bij de Kruispuntbank van Ondernemingen. Daarnaast moet je dit ondernemingsnummer nog laten activeren als btw-nummer. Dit kost je ongeveer € 70 (afhankelijk van op welke manier je het btw-nummer activeert).

De prijzen kunnen lichtjes afwijken, afhankelijk van op welke manier je je officieel registreert als zelfstandige. Een boekhouder of een ondernemingsloket zoals Liantis of Xerius kan de inschrijving voor jou in orde brengen, maar in ruil daarvoor rekenen zij vaak een kleine administratieve kost aan. Je kan je inschrijving ook zelf in orde brengen, rechtstreeks via de KBO.

Zelfstandige in een vennootschap

Wil je zelfstandig worden onder een vennootschap? Voorzie dan ongeveer € 2.000. Vennootschappen moeten namelijk eerst langs de notaris om een officiële akte op te stellen. Ondanks dat een startkapitaal niet vereist is bij de meeste vennootschapsvormen (excl. NV), moet je wel een doordacht financieel plan hebben en voldoende financiële middelen om de volgende 2 jaar te overbruggen.

Ten slotte heb je, afhankelijk van het soort zelfstandige activiteit, een budget nodig om je opstartkosten te dekken. Denk maar aan een laptop, werkmateriaal, websitekosten en je eerste sociale bijdrage.

Hoeveel kost het om zelfstandige in bijberoep te worden?

Wil je zelfstandige in bijberoep worden in België? De opstartkosten voor een bijberoep zijn hetzelfde als de opstartkosten voor een hoofdberoep.

In 2024 kost zelfstandige in bijberoep worden je ongeveer € 175. Met deze kosten moet je rekening houden:

• Je betaalt € 105,50 voor je inschrijving bij de Kruispuntbank van Ondernemingen en het krijgen van je ondernemingsnummer.
• Om je btw-nummer te laten activeren, betaal je ongeveer € 70.

Daarnaast houd je ook best rekening met:

• De betaling van je eerste sociale bijdrage. De minimum sociale bijdrage voor zelfstandigen in bijberoep is € 98,52 per kwartaal (in 2024).
• Kosten die je moet maken om te kunnen starten, denk maar aan: een laptop, gsm, softwarelicenties, handelsgoederen, grondstoffen… Afhankelijk van het soort bijberoep zijn deze kosten anders.
  

Hoe je zelfstandige in bijberoep wordt, dat ontdek je in stap 3.

Kan ik als startende zelfstandige beroep doen op financiële ondersteuning of subsidies?

Ben je als startende zelfstandige op zoek naar een financieel duwtje in de rug of subsidies? Hier zijn enkele mogelijke bronnen van financiering en ondersteuning:

• Als je werkloos bent, kun je verschillende ondersteuningsopties aanvragen om je start als zelfstandige te vergemakkelijken. Dit omvat bijvoorbeeld een startlening, het behoud van het recht op een werkloosheidsuitkering (Springplank naar Zelfstandige), de transitiepremie en meer.
• De overheid, zowel de Vlaamse als de lokale overheid, biedt ook verschillende leningen, subsidies en ondersteuningsmaatregelen aan startende zelfstandigen die een duwtje in de rug nodig hebben.
• Er worden jaarlijks verschillende wedstrijden georganiseerd voor start-ups en beginnende ondernemers. Deze worden vaak gesponsord door de overheid of genieten overheidssteun, maar er zijn ook veel particuliere initiatieven. De soort ondersteuning varieert sterk en kan gaan van een contante beloning, persoonlijke coaching, netwerkgelegenheden tot hulp bij het verkrijgen van financiering. Denk maar aan initiatieven zoals Start It van KBC of andere initiatieven vanuit Vlaio.

Hoe zelfstandige in bijberoep worden?

Heb je een baan als werknemer in loondienst en heb je na je uren nog tijd om een centje bij te verdienen met een hobby of passie? Dan kun je het overwegen om zelfstandige in bijberoep te worden. Voordat je van start gaat, is het belangrijk om even stil te staan bij de volgende zaken:

• Zorg ervoor dat er geen beperkingen in je arbeidscontract staan met betrekking tot het starten als zelfstandige in bijberoep. De meeste werkgevers behouden zich het recht om je bijberoep af te keuren als je er concurrentie mee creëert.
• Zorg ervoor dat je goed begrijpt welke extra belastingverplichtingen een bijberoep met zich meebrengt. Zo is het goed om te weten dat de inkomsten van je bijberoep geteld worden bij die van je hoofdberoep, wat er al snel voor zorgt dat je in een hogere belastingschijf belandt.
• Je hoofdactiviteit in loondienst moet minstens de helft van je werktijd in beslag nemen. Als je werkloos bent of een uitkering ontvangt, moet je ingeschreven zijn als werkzoekende en een toelating vragen.
• Een bijberoep is even officieel als een hoofdberoep: je moet je zelfstandige activiteit dus registreren bij de Kruispuntbank van Ondernemingen en een btw-nummer aanvragen. Daarnaast ben je ook verplicht om je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en sociale bijdragen te betalen.

Mag je starten als zelfstandige als je werkloos bent?

Ben je momenteel werkloos en wil je starten als zelfstandige in hoofdberoep of bijberoep? Het kan! 

Als je moeilijkheden ondervindt om je start als zelfstandige te financieren, kun je beroep doen op de startlening van de Vlaamse Overheid. In dit geval zal je doorgaans niet meer als werkloos beschouwd worden en daarmee dus ook je werkloosheidsuitkering verliezen. 

Heb je er toch baat bij om tijdelijk je werkloosheidsuitkering te behouden? Dankzij de Springplank naar zelfstandige krijg je de kans om je eigen onderneming te starten, zonder direct je uitkering te verliezen.

Voor welk zelfstandigenstatuut kies ik best?

In België heb je de keuze tussen verschillende statuten of juridische entiteiten voor zelfstandigen. Welk statuut het beste bij jou past, is afhankelijk van je professionele activiteit, hoeveel je denkt te verdienen en een aantal andere factoren.

We helpen je graag op weg:

Zelfstandige in een eenmanszaak

Wat is een eenmanszaak? Een eenmanszaak is de meest gekozen ondernemingsvorm voor startende zelfstandigen en kenmerkt zich door het feit dat er slechts één eigenaar is. 

De zaakvoerder is persoonlijk aansprakelijk voor alle professionele activiteiten, en dus ook winsten en verliezen van de onderneming. Juridisch gezien is een eenmanszaak een ‘natuurlijke persoon’, en er is dus geen sprake van een rechtspersoonlijkheid. De oprichting is relatief goedkoop en vraagt weinig administratie.

Elke zelfstandige in België (met uitzondering van bepaalde paramedische vrije beroepen) is in principe btw-plichtig. Voor kleine ondernemingen, met een jaaromzet van minder dan € 25.000, bestaat er echter een uitzondering. 

Deze kleine ondernemingen hebben vaak het statuut van een eenmanszaak en kunnen een btw-vrijstelling aanvragen. Daarmee zijn ze vrijgesteld van het aanrekenen van btw en het indienen van periodieke aangiften. De keerzijde? Ze kunnen ook geen btw op professionele aankopen recupereren. Vanaf het moment dat je toch meer dan € 25.000 gaat verdienen, vervalt de btw-vrijstelling en moet je wel btw aanrekenen aan je klanten.

Zelfstandige met een vennootschap

Een vennootschap is een ondernemingsvorm waarbij het zowel mogelijk is om alleen of met meerdere personen een onderneming te starten. Vennootschappen beschikken over een eigen rechtspersoonlijkheid. Dit wil zeggen dat de vennoten, of bedrijfsleiders in de vennootschap, in geen geval persoonlijk aansprakelijk zijn voor de winsten en verliezen van de onderneming.

Er bestaan verschillende soorten vennootschappen, elk met zijn specifieke voor- en nadelen. De meest voorkomende vennootschappen zijn:

•  Besloten vennootschap (BV)
• Naamloze vennootschap (NV)
• Commanditaire vennootschap (CommV)
• Managementvennootschap

Freelancers

Freelancers zijn zelfstandigen die diensten aanbieden op projectbasis aan bedrijven of particulieren. Ze zijn niet gebonden aan een werkgever, maar werken onafhankelijk. 

Het is goed om te weten dat een freelancer geen officieel statuut of afzonderlijke ondernemingsvorm heeft. Freelancers kiezen meestal voor het statuut van een eenmanszaak of een besloten vennootschap. 

Vrije beroepen

Een zelfstandige met een vrij beroep biedt voornamelijk intellectuele diensten of producten aan vanuit een specifieke specialisatie. Denk maar aan: advocaten, architecten, apothekers, dokters, notarissen, psychologen of paramedici. 

Een aantal van deze vrije beroepen of beroepen met een sociaal karakter zijn vrijgesteld van alle btw-verplichtingen. Meer specifiek medische en paramedische beroepen zoals artsen, tandartsen, kinesitherapeuten, vroedvrouwen, verpleegkundigen en zorgkundigen. 

Om te weten te komen welke vrije beroepen precies zijn vrijgesteld van btw, kun je deze lijst van de FOD Financiën raadplegen.

Eenmanszaak of vennootschap?

Veel startende zelfstandigen vragen zich af of ze best kiezen voor een eenmanszaak of vennootschap. Het antwoord is niet zo eenduidig en sterk afhankelijk van je persoonlijke situatie, hoeveel inkomsten je denkt te genereren en of je veel kosten gaat maken.

Onderstaande vragen helpen je op weg bij het maken van de juiste keuze:

Hoeveel denk je te verdienen en hoeveel winst denk je over te houden van je zelfstandige activiteit?

Verdien je veel en maak je weinig kosten, dan kan de belastingdruk snel stijgen in een eenmanszaak. Ligt je winst hoger dan wat je nodig hebt om van te leven? Dan is een vennootschap mogelijks interessanter voor je dan een eenmanszaak. In een vennootschap worden de inkomsten van je onderneming belast via de vennootschapsbelasting, die overigens een stuk lager ligt dan de personenbelasting van een eenmanszaak.

Dit is echter een persoonlijk vraagstuk. Laat je bijstaan door een expert als je hier vragen over hebt.

Zijn er grote risico’s verbonden aan je onderneming?

Koop je grote voorraden handelsgoederen of grondstoffen aan? Huur je een prijzig pand of neem je andere grote risico’s? Grote risico’s en de persoonlijke aansprakelijkheid binnen een eenmanszaak zijn niet de allerbeste combinatie. Een vennootschap kan in dit geval een oplossing bieden.

Grootte van je startkapitaal

Over hoeveel startkapitaal beschik je? Is je startkapitaal eerder klein, dan start je best in een eenmanszaak. Je kan nadien, indien nodig, altijd overschakelen naar een vennootschap.

Start je alleen of met een partner?

Bij een eenmanszaak is er maar één eigenaar: jij. Wil je een zaak oprichten met een of meerdere partners, dan moet je voor een vennootschap kiezen.

Wat is de kans op juridische geschillen?

Onderneem je risicovolle activiteiten? Dan ben je beter niet persoonlijk aansprakelijk, zoals het geval in een eenmanszaak. Overweeg dan een vennootschap.

Hoofdberoep of bijberoep?

Je wil als zelfstandige beginnen. Zoveel is duidelijk, maar je twijfelt nog tussen het statuut van zelfstandige in bijberoep en zelfstandige in hoofdberoep. De keuze is afhankelijk van verschillende factoren, zoals: je persoonlijke situatie, je financiën en de tijd die je wil en kan investeren in je onderneming.

Je wordt best zelfstandige in bijberoep als:

• Je naast je zelfstandige activiteit nog wil blijven werken in loondienst.
• Je op zoek bent naar een manier om extra inkomsten te genereren bovenop je loon uit loondienst.
• Je eerst wil testen of je met je professionele activiteit voldoende klanten kan aantrekken en inkomsten kan genereren, voordat je sprong waagt naar een hoofdberoep.

Je wordt best zelfstandige in hoofdberoep als:

• Je bereid bent om fulltime aan je zelfstandige activiteit te werken
• Je geen andere betaalde werkzaamheden (vb. als werknemer) of je inkomsten uit andere werkzaamheden zijn beperkt.
• Je voldoende inkomsten uit je zelfstandige activiteit verwacht om van te kunnen leven.

Aandachtspunten

• Sociale bijdragen: zowel zelfstandigen in bijberoep als zelfstandigen in hoofdberoep moeten verplicht sociale bijdragen betalen. De sociale bijdragen voor zelfstandige in bijberoep zijn over het algemeen lager, aangezien deze berekend worden op basis van je netto beroepsinkomen uit je zelfstandige activiteit. Toch kan het zijn dat als je veel verdient met je bijberoep, je (bijna) evenveel sociale bijdragen betaalt als een zelfstandige in hoofdberoep.
• Belastingen: elke zelfstandige moet belastingen betalen, of je nu in bijberoep of hoofdberoep actief bent. Als zelfstandige in bijberoep kan de belastingdruk echter snel de hoogte inschieten. Dit komt omdat je inkomsten uit je bijberoep bij je inkomsten uit je hoofdberoep (als werknemer in loondienst) worden geteld. Hierdoor beland je al snel in de hoogste belastingschijf van 50%. Door slim beroepskosten in te brengen, kan je de belastingdruk echter verlagen.

Hoeveel belastingen moet ik betalen als zelfstandige in België?

Als zelfstandige in een eenmanszaak wordt je inkomen belast volgens de progressieve personenbelasting, die varieert tussen de 25% en 50%. Maar wat betekent dat nu precies voor jou? We hebben het hier geïllustreerd met een real-life voorbeeld.

Als bedrijfsleider in een vennootschap, wordt je vennootschap enerzijds belast volgens de vennootschapsbelasting (25%). Het geld (salaris) dat jij jezelf uitkeert, wordt vervolgens ook belast volgens de personenbelasting. 

Je houdt dus best voldoende geld opzij om je belastingen te kunnen betalen. Met Accountable kan je trouwens op elk moment zien hoeveel dit precies is.

Vergeet trouwens ook zeker niet om rekening te houden met verplichte kosten, zoals je sociale bijdrage en andere kosten. En, niet verplicht, maar zeker aan te raden: een aanvullende ziekteverzekering, hospitalisatieverzekering en pensioenverzekering.

Hoeveel moet je verdienen als zelfstandige?

Jij stuurt facturen naar je klanten en je klanten betalen je. Deze inkomsten zijn je bruto-inkomsten. Dit wil zeggen dat je als zelfstandige in een eenmanszaak of vennootschap nog rekening moet houden met de volgende kosten:

• Sociale bijdragen
• Belastingen
• Btw
• Beroepskosten

Daarom houd je bij het bepalen van je prijzen best rekening met bovenstaande kosten. 

Om te bepalen hoeveel je tarief als zelfstandige moet bedragen om een redelijk inkomen over te houden, hebben we een inkomensimulator ontwikkeld. Ontdek binnen enkele minuten hoeveel je moet factureren om een mooi nettoloon over te houden. Probeer het nu!

Laat je inspireren door mede-zelfstandigen

Ontdek echte verhalen van normale mensen zoals jij en ik, die zelfstandige werden en met succes hun droom realiseerden.

Florence, zelfstandig kinesioloog en yogaleraar

Florence is zelfstandig kinesioloog en yogaleraar. Zelfs tijdens de lockdown vond ze een manier om te blijven werken aan haar droom.

Djoco, ambachtelijke leerbewerking

Djoco maakte van zijn passie zijn beroep en startte zijn unieke, ambachtelijke zelfstandige carrière. Met behulp van Accountable behoudt hij het overzicht van zijn financiën als zelfstandige.

Lina, freelancer

Lina is co-auteur als zelfstandige in bijberoep. Daarnaast werkt ze ook nog als bedrijfsanalist en beheert ze duurzame investeringen. Ze verdeelt haar tijd over drie verschillende jobs, en dankzij Accountable wordt boekhouding en administratie geen vierde.

Ondernemingsplan

In de vorige twee hoofdstukken hebben we je al erg veel informatie gegeven over zelfstandige worden. Nu je op het punt staat om je officieel in te schrijven als zelfstandige, moeten we vijf stappen doorlopen. Het bedenken van een business plan is de eerste.

Elke goede zelfstandige carrière start met een doordacht businessplan. In het geval van een eenmanszaak is het overigens niet verplicht om een officieel ondernemingsplan op te maken. Voor zelfstandigen die een vennootschap oprichten is het opstellen van een ondernemingsplan wel een vereiste.

Toch willen we ook alle (toekomstige) eenmanszaken aanmanen om jezelf de volgende vragen te stellen:

• Welke producten of diensten ga je aanbieden?
• Welke prijzen ga je hanteren voor deze producten en/of diensten? Wat is de winstmarge voor jou?
• Mag je zomaar van start gaan, of heb je een specifiek diploma of bepaalde vergunning nodig?
• Hoeveel bedragen je opstartkosten? Welke kosten moet je maken om te kunnen starten?
• Heb je voldoende kapitaal voorzien om je eerste maand(en) als zelfstandige te overbruggen? Houd hierbij zeker rekening met je vaste kosten, eerste sociale bijdrage en mogelijke beroepskosten.
• Ga je je boekhouding in handen geven van een boekhouder of doe je het zelf, bijvoorbeeld met behulp van software zoals Accountable?

Heb je een antwoord op alle bovenstaande vragen? Dan ben je klaar voor de volgende stap.

Zakelijke bankrekening

Het openen van een professionele bankrekening is niet verplicht voor eenmanszaken. We raden het je wel aan, want met een zakelijke bankrekening kan je privé en professionele transacties makkelijk gescheiden houden. Dit maakt je boekhouding een stuk eenvoudiger.

In het geval van een belastingcontrole speelt een zakelijke rekening ook in je voordeel, want anders kan het zijn dat je de belastingcontroleur inzage moet geven tot je privérekening.

Voor zelfstandigen die een vennootschap oprichten is het openen van een zakelijke bankrekening wel verplicht.

Lees hier meer over het openen van een zakelijke bankrekening.

Aanvragen ondernemingsnummer

De voorbereidingen zijn getroffen. Nu is het tijd voor het echte werk: je officiële registratie als zelfstandige. 

Je bent pas officieel zelfstandige na inschrijving bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Dit is de officiële databank van de FOD Economie met alle basisgegevens van ondernemingen in België. Na je registratie, zullen ook jouw bedrijfsgegevens, zoals de naam, ondernemingsnummer en vestigingseenheid publiekelijk beschikbaar worden.

Voor een vlotte inschrijving van je eenmanszaak houd je best de volgende zaken bij de hand:

• Je basisgegevens (naam, adres…)
• Identiteitskaart of Itsme 
• Zakelijk bankrekeningnummer
• Indien nodig: bijzondere vergunningen

Er zijn verschillende manieren om je zelfstandige activiteit te registreren in de KBO, namelijk:

• Je doet het zelf
• Je schakelt de hulp in van een ondernemingsloket 
• Je boekhouder of accountant doet het voor je
• Je registreert je als zelfstandige via Accountable (lees verder)

Om je inschrijving als zelfstandige in het KBO een stuk eenvoudiger te maken, kan je ervoor kiezen om zelfstandige te worden met Accountable. Het is erg eenvoudig, er zijn geen extra kosten aan verbonden en je doet het zo:

• Vul het online formulier in

Vul je basisgegevens en professioneel rekeningnummer in. Beantwoord ook de andere vragen. Weet je het niet zeker? Bij elke vraag vind je meer uitleg over wat we bedoelen en nodig hebben. Je kan niets fout doen, want na indiening van dit formulier kijkt Liantis alles nog eens voor je na.

• Liantis neemt contact met je op

Binnen 3 tot 5 dagen na indienen van het online formulier, neemt Liantis contact met je op. Samen overlopen jullie de informatie uit het contactformulier en krijg je de kans om zaken te wijzigen indien nodig. Liantis zal op dit moment je ook verzoeken om je inschrijving te betalen (€ 105,50). Indien gewenst, activeren zij ook je btw-nummer (€ 64).

• Ontvang je ondernemingsnummer

Joepie! Je inschrijving is compleet. Vanaf nu ben je officieel zelfstandige. Proficiat! Je kan op dit moment jezelf al eens opzoeken in de KBO. Daar sta je dan als zelfstandige te glunderen in de officiële databank van de FOD Economie. Proficiat! 

Je ondernemingsnummer ontvang je via Liantis en kan je ook raadplegen in de KBO. Vanaf nu kan je officieel beginnen factureren.

Aansluiting sociaal verzekeringsfonds

Als je ervoor kiest om zelfstandige te worden met Accountable, mag je deze stap overslaan, want in dat geval ben je al aangesloten bij Liantis.

Ben je al zelfstandige of breng je je officiële registratie zelf in orde? Vergeet dan niet om je aan te sluiten bij een sociaal secretariaat of sociaal verzekeringsfonds. Dit is een verplichte stap, want je sociaal verzekeringsfonds int je sociale bijdragen.

Activeer je btw-nummer

Inmiddels is de laatste stap al aangebroken. Wat gaat het toch vlot, zelfstandig worden. 

Nu je je ondernemingsnummer in the pocket hebt, moet je het btw-nummer nog activeren. Let op, deze stap is belangrijk voor alle zelfstandigen: ook zelfstandigen in bijberoep of kleine ondernemingen die vrijgesteld zijn van btw.

Om btw te innen en recupereren, moet je btw-nummer actief zijn. Anders kan je geen btw-aangifte indienen via Intervat. 

Ook als je kiest voor de btw-vrijstellingsregeling, moet je toch je btw-nummer nog activeren. Je moet namelijk wel een jaarlijkse klantenlisting indienen via Intervat. Meer daarover in stap 4.

Je kunt je btw-nummer laten activeren via het ondernemingsloket, sociaal secretariaat, je boekhouder of je doet het zelf. Hier lees je hoe je het btw-nummer activeert.

FAQ: Veelgestelde vragen over zelfstandige worden

Wat moet ik doen om zelfstandig te worden?

Wil je beginnen als zelfstandige? Dan zijn er in principe 5 stappen die je moet doorlopen. Van het bedenken van een doordacht businessplan en het openen van een professionele bankrekening, tot je inschrijving bij de KBO en het ontvangen van je ondernemingsnummer. Vergeet ook zeker niet om je btw-nummer te laten activeren en je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Scroll naar omhoog om alle to-do’s stap voor stap te overlopen.

Hoe start ik een eigen zaak?

Zelfstandig worden is eenvoudiger dan je denkt. In slechts 5 stappen start je een eigen zaak. De belangrijkste stappen zijn: het openen van een professionele bankrekening, het aanvragen van je ondernemingsnummer en je aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds, zoals Liantis of Xerius. Bovenaan deze pagina overlopen we alles stap voor stap.

Hoe zelfstandige in bijberoep worden?

Om zelfstandige in bijberoep te worden, volg je exact dezelfde stappen als een zelfstandige in hoofdberoep. Inclusief het openen van een zakelijke bankrekening, aanvragen van een ondernemingsnummer, aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds en activatie van het btw-nummer. Volg de stappen bovenaan deze pagina om een bijberoep op te starten.

Je eerste sociale bijdrage

Al snel na je officiële inschrijving als zelfstandige en de ontvangst van je ondernemingsnummer, volgt ook je eerste betaalverzoek voor je eerste sociale bijdrage. 

Je betaalt elk kwartaal sociale bijdragen. De exacte betaaldatum is afhankelijk van je sociaal secretariaat, maar op deze data moet de betaling ten laatste binnen zijn:

31/03: je sociale bijdrage van kwartaal 1
30/06: je sociale bijdrage van kwartaal 2
30/09: je sociale bijdrage van kwartaal 3
31/12: je sociale bijdrage van kwartaal 4

Betaal je sociale bijdrage tijdig om administratieve kosten en boetes te vermijden.

Wanneer je aansloot bij een sociaal verzekeringsfonds, werd er gevraagd naar hoeveel je denkt te gaan verdienen met je zelfstandige activiteit. Op basis van dit cijfer worden je sociale bijdragen voor dit jaar berekend. Blijkt het dat je te weinig hebt betaald, moet je later bijbetalen. Heb je te veel betaald, dan krijg je dit terug, maar let op: hier betaal je belastingen op. Het is daarom altijd in je eigen voordeel om een zo juist mogelijke inschatting te maken, al is dat soms moeilijk.

Merk je tijdens het jaar op dat je meer verdient dan je had ingeschat? Contacteer dan je sociaal verzekeringsfonds en vraag om de sociale bijdrage aan te passen. Je toekomstige zelf zal je erg dankbaar zijn!

Je eerste factuur

Zo, de eerste opdracht als zelfstandige zit erop. Wat een mijlpaal! Nu is het tijd om je eerste factuur te maken en versturen.

Op welke factuur je de maakt, heeft geen belang, zolang de verplichte informatie op de juiste manier vermeld wordt.

Enkele aandachtspunten bij het opstellen van een officiële factuur:

• Vermeld altijd een factuurnummer als referentie voor jezelf en je klant. De meeste zelfstandigen nemen het jaartal in combinatie met het volgnummer. Bijvoorbeeld: 2024-01
• Zowel de gegevens van je klant als die van jezelf moeten op de factuur staan. Gebruik de gegevens (naam, adres, ondernemingsnummer, btw-nummer) zoals ze in de KBO staan.
• Vermeld de factuurdatum, datum wanneer je de goederen of diensten hebt geleverd en een vervaldatum (wanneer moet de factuur ten laatste betaald zijn).
• Omschrijf duidelijk de geleverde goederen of diensten, zodat er geen discussie kan ontstaan.
• Vermeld voor elke dienst of goed de prijs, het btw-tarief en de prijs inclusief btw.
• Vergeet je betaalgegevens (IBAN, BIC…) niet.

Ben je vrijgesteld van btw omdat je minder verdient dan € 25.000 per jaar? Dan wordt de btw verlegd naar het land van je klant. Pas dan niet zomaar 0% btw toe, maar verantwoord waarom er geen btw op je factuur staat. Dit doe je zo: ”Kleine onderneming onderworpen aan de vrijstellingsregeling van belasting. Btw niet toepasselijk.”

Doe je zaken met een buitenlandse klant? Dan zijn de btw-regels anders.

• Voor klanten in de EU reken je geen btw aan, maar vermeld je: “Btw verlegd – artikel 138, lid 1, van de btw-richtlijn 2006/112/EG”.
• Voor klanten buiten de EU voeg je dit toe aan je factuur: “Vrijstelling – art. 146 van de btw-richtlijn 2006/112/EG”.

Lees hier meer over de verplichte vermeldingen op je factuur.

Het maakt niet uit op welke manier je een factuur maakt. Of dit nu in Excel, Canva of via een facturatieprogramma zoals Accountable is: zolang je bovenstaande verplichtingen toepast, ben je in orde.

Je belastingen en boekhouding

• Boekhoudkundige verplichtingen: de enkelvoudige boekhouding voor eenmanszaken

Als zelfstandige in een eenmanszaak moet je verplicht een enkele boekhouding voeren. Eenvoudig gezegd houdt dit in dat je je inkomsten en uitgaven netjes bijhoudt. Hier vind je een overzicht van al je boekhoudkundige verplichtingen.

• Heb je een boekhouder nodig?

Je bent als zelfstandige in een eenmanszaak niet verplicht om samen te werken met een boekhouder of accountant. In principe kan en mag je je boekhouding ook zelf voeren, bijvoorbeeld met behulp van Accountable. Hier lees je daar meer over. 

• De belastingaangifte

Een keer per jaar moet je een belastingaangifte doen. Om te weten hoe dit in zijn werk gaat, kan je dit artikel raadplegen.

Je eerste btw-aangifte

Ben je btw-plichtig? Dan moet je elk kwartaal een btw-aangifte indienen via Intervat en btw afdragen aan de staat. Soms kan het ook zijn dat je btw terugkrijgt, bijvoorbeeld wanneer je meer uitgaven dan inkomsten had. 

In principe is de deadline voor de btw-aangifte altijd voor de 20ste van de maand na afloop van het kwartaal waarvoor je aangifte doet.

Ontdek hier hoe je eerste btw-aangifte eruit ziet.

Max’ tips voor een succesvolle start

Voor we je aan je zelfstandig avontuur laten beginnen, heeft onze ervaren freelancer Max nog enkele tips voor je. 

Start aan het begin van een kwartaal

Probeer om de startdatum van je zelfstandige activiteit te plannen aan het begin van een nieuw kwartaal (1 januari, 1 april, 1 juli of 1 oktober). Je betaalt immers sociale bijdragen voor het volledige kwartaal waarin je begint. Kies je ervoor om op 30 september te starten, dan betaal je sociale bijdragen voor september en oktober. Een dagje langer wachten speelt dus in jouw voordeel.

Let op voor valse facturen

Vanaf het moment dat je ondernemings gepubliceerd wordt in de KBO, zijn er allerlei organisaties en bedrijven die jouw gegevens gebruiken voor hun marketing. Je ontvangt dan soms betaalverzoeken voor niet-verplichte lidmaatschappen. Hier lees je meer over deze valse facturen.

Ontdek onze tips voor het vinden van klanten

Klanten vinden, overtuigen en houden: het is niet makkelijk. Daarom vroegen we aan bijna 100 andere zelfstandigen hoe zij het doen. Je leest het hier.

Btw-facturen geven recht op aftrek van btw

Vraag bij professionele aankopen altijd naar de officiële factuur. Je kan alleen btw recupereren als je een officiële btw-factuur hebt.

Download onze Startersgids

Zelfstandig worden, het is allemaal wat. Lees je graag alles nog eens na op papier? Download dan nu onze gratis Starter Booklet. Een complete gids met alle informatie die je nodig hebt voor een succesvolle start als zelfstandige.

Neem contact op met onze Belastingcoaches

Twijfel je nog over zelfstandig worden en heb je nog vragen? Contacteer dan onze Belastingcoaches: een team van ervaren mensen die elke werkdag voor je klaarstaan.