België is een land met veel zelfstandigen. Zo waren er in 2022 maar liefst 1.257.356 actieve zelfstandigen in ons land. Meer dan 60% daarvan woont in het Vlaamse Gewest, iets minder dan 30% in het Waalse Gewest en ongeveer 10% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Maar in welke steden en gemeenten zijn deze zelfstandigen precies gevestigd? We zochten het voor je uit.
Wat verstaan we onder de definitie van ‘zelfstandige’?
Om aan het cijfer van 1.257.356 zelfstandigen in België te komen, houden we rekening met de ruime definitie van ‘een zelfstandige’. Daarmee bedoelen we zelfstandigen in alle verschillende statuten:
- bedrijfsleiders in een vennootschap
- zelfstandigen in hoofdberoep
- zelfstandigen in bijberoep
- meewerkende echtgenoten
- actieven na pensioen
Aantal zelfstandigen en freelancers per gewest
Van de 1.257.356 zelfstandigen in België wonen er 779.249 in het Vlaamse Gewest, 338.640 in het Waalse Gewest en 123.391 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
In Vlaanderen waren er volgens een berekening van Serv maar liefst 206.018 freelancers in 2022. Het is echter moeilijk om voor de groep ‘freelancers’ officiële data te bekomen omdat er geen apart juridisch statuut voor freelancers bestaat. Daarom is het moeilijk inschatten hoeveel freelancers er per gemeente in België zijn.
Op basis van de gegevens die we hebben, kunnen we er wel van uitgaan dat ongeveer één op vier zelfstandigen als freelancer beschouwd kan worden.
Hoeveel zelfstandigen telt Vlaanderen?
In de rest van het artikel houden we enkel rekening met wie uitsluitend zelfstandige is. Zelfstandigen in bijberoep, student-zelfstandigen en andere statuten tellen dus niet meer mee.
Hieronder bespreken we de Vlaamse provincies en belangrijkste steden in meer detail.
In het 2021 waren er volgens deze criteria ongeveer 790.000 zelfstandigen. Op basis van gegevens via in cijfers en de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid komen we tot de volgende rangschikking van het aantal zelfstandigen per provincie.
Hoeveel zelfstandigen zijn er in de provincie Antwerpen?
Volgens de laatste cijfers van Stad Antwerpen waren er 46.600 zelfstandigen in 2020. Daarvan waren er 35.651 uitsluitend zelfstandig. (Deze telling vond in 2021 plaats).
In beide categorieën is Antwerpen veruit de gemeente met de meeste zelfstandigen. Gezien Antwerpen de grootste stad van het land is, is dat een logisch gegeven.
Naast Antwerpen zijn er nog enkele steden en gemeenten met enkele duizenden zelfstandigen, maar het verschil tussen de provinciehoofdstad en andere gemeenten is hier groter dan in andere provincies.
Maar liefst 28,4% van het totale aantal zelfstandigen in de provincie Antwerpen woont in de stad Antwerpen. Alle gemeenten uit de top 5 vertegenwoordigen zo’n 42,6% van het totaal.
Tot slot is het interessant om op te merken dat maar liefst 16,9% van de inwoners van Schilde zelfstandige is, dat is het op twee na hoogste gemiddelde van Vlaanderen.
Hoeveel zelfstandigen zijn er in de provincie Oost-Vlaanderen?
Ook in de provincie Oost-Vlaanderen is de provinciehoofdstad Gent verantwoordelijk voor een groot deel van de zelfstandigen, namelijk 18,6%. Aalst doet nog een goede poging om bij te benen, maar in de rest van de provincie vinden we geen steden meer met meer dan 5000 zelfstandigen.
De top 5 vertegenwoordigt samen wel 34,8% van het totaal aantal zelfstandigen in Oost-Vlaanderen. Dit betekent dat er een betere spreiding is dan in Antwerpen, maar in andere provincies is de spreiding nog iets beter.
In Oost-Vlaanderen vinden we ook de gemeente met het grootste aantal zelfstandigen per inwoner terug, namelijk Sint-Martens-Latem. Het is bovendien de enige gemeente waar meer dan één op vijf inwoners zelfstandige is.
Waar wonen zelfstandigen in West-Vlaanderen?
In West-Vlaanderen is de provinciehoofdstad Brugge ook de meest vertegenwoordigde stad. Met slechts 10,1% van het totaal is er wel een veel beter evenwicht in deze provincie.
We zien zelfs dat kleinere gemeenten soms duizenden zelfstandigen hebben. Kortrijk doet het, bijvoorbeeld, beter dan provinciehoofdsteden zoals Leuven en Hasselt.
Ook Knokke-Heist is een bijzonder geval. De vrij kleine gemeente heeft maar liefst 5413 zelfstandigen, wat goed is voor 16,3% van de totale bevolking. Daarmee is Knokke-Heist de op vier na meest ondernemende gemeente van België.
Waar wonen zelfstandigen in Vlaams-Brabant?
In Vlaams-Brabant is de provinciehoofdstad Leuven de thuisbasis van de meeste zelfstandigen. Daarnaast zijn er niet zo veel zelfstandigen per gemeente. De top 5 is slechts goed voor 24,1% van het totaal. Daarmee is dit de provincie met de beste spreiding. Wat wel opvalt, is dat de meeste zelfstandigen in de Vlaamse Rand gevestigd zijn.
Waar wonen zelfstandigen in Limburg?
Limburg is de Vlaamse provincie met het kleinste aantal zelfstandigen, maar het is dan ook de provincie met het minst aantal inwoners.
In Hasselt wonen 6.964 zelfstandigen. Verder is de spreiding te vergelijken met andere provincies, al lijken de meeste zelfstandigen wel centraal in de provincie te wonen.
Fun fact: Herstappe is de gemeente met het minste aantal inwoners van het land (78), maar daarbij zitten 14 zelfstandigen, wat neerkomt op een gemiddelde van 17,9%. Dat is het op een na hoogste percentage.
Hoeveel zelfstandigen zijn er in Brussel?
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er veel zelfstandigen per gemeente. Dat is ook logisch aangezien er slechts 19 gemeenten zijn.
De gemeente Brussel zelf heeft de meeste zelfstandigen, namelijk 13.072. Dat is goed voor 14,8% van het totaal in dit gewest.
De vijf grootste gemeenten dekken samen 55% van het totaal. Dit betekent dat andere gemeenten wel relatief weinig zelfstandigen hebben. Zo is slechts 5,2% van de inwoners van Sint-Jans Molenbeek zelfstandige. Dat is een van de laagste percentages van Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. En toch zijn er in totaal 5.087 zelfstandigen. Daarmee staat de gemeente zelfs in de top 20 van het land qua aantal zelfstandigen.
Hoeveel zelfstandigen telt Wallonië?
Van de 1.257.356 zelfstandigen in België, wonen er 338.640 in het Waalse Gewest. Dit betekent dat slechts 26,92% van alle zelfstandigen wonen in Wallonië.
Laten we eens kijken waar de zelfstandigen in het Waalse Gewest exact gevestigd zijn.
Waar wonen zelfstandigen in Henegouwen?
Henegouwen is koploper in Wallonië. Hier is niet de provinciehoofdstad Bergen, maar Charleroi de stad met de meeste zelfstandigen. Bergen komt pas op de tweede plaats.
Wanneer we kijken naar de belangrijkste steden, valt op dat de meeste zelfstandigen eerder in het zuiden van de provincie gevestigd zijn in steden langs de E42.
Waar wonen zelfstandigen in de provincie Luik?
In de provincie Luik is de provinciehoofdstad goed voor 14,4% van het totale aantal zelfstandigen. De rest van de top 5 vertegenwoordigt een veel kleiner deel van het totaal. Dit betekent dat er in de provincie weinig belangrijke ondernemerssteden zijn maar dat er ook weinig steden zijn waar er heel weinig wordt ondernomen.
De stad Luik is trouwens ook de meest ondernemende gemeente in Wallonië. In het hele land komt de gemeente slechts op de zesde plaats.
Zelfstandigen in Waals-Brabant
In Waals-Brabant zien we een gelijkaardig verhaal als in Vlaams-Brabant, de meeste zelfstandigen wonen in de buurt van Brussel. De dichtstbijzijnde gemeente, Waterloo, heeft zelfs meer zelfstandigen dan de provinciehoofdstad Waver.
In deze provincie is er wel veel minder spreiding dan in Vlaams-Brabant, want maar liefst 40,1% van de zelfstandigen woont in de vijf meest ondernemende steden.
Zelfstandigen in Namen
In de provincie Namen zijn er veel zelfstandigen in de provinciehoofdstad, namelijk 7.113 of 20,7% van het totaal. Daarnaast zijn er nog enkele gemeenten met iets meer dan 1.000 zelfstandigen maar eigenlijk wonen er dus niet zo veel zelfstandigen in deze provincie.
Zelfstandigen in Luxemburg
In Luxemburg zijn weinig zelfstandigen, maar dat is ook de provincie met het minste aantal inwoners. Procentueel valt het te vergelijken met andere kleine provincies zoals Waals-Brabant en Limburg, maar in tegenstelling tot deze provincies zijn er niet echt centra van zelfstandigen in Luxemburg.
De meeste zelfstandigen bevinden zich hier in de meer toeristische steden zoals Marche-en-Famenne en Durbuy. De provinciehoofdstad Aarlen zit zelfs niet in de top 5.
Welke zijn de meest ondernemende steden van het land?
In het jaar 2022 waren er in België 83,7 zelfstandigen per 1.000 inwoners voor de bevolkingsgroep tussen 15 en 74 jaar. Van steden waar meer dan 10% van de inwoners zelfstandige is, mogen we dus zeggen dat ze zeker meer ondernemend zijn dan gemiddeld.
Van alle top 5 steden per provincie zijn er vijf die boven de 10% uitkomen. Daarbij zijn Schilde en Knokke-Heist de absolute toppers. Het zal je niet verbazen dat ook de andere drie steden dicht bij een grootstad liggen.
Van de gemeenten die buiten hun provinciale top 5 vallen, is Sint-Martens-Latem de absolute topper. Daar zijn maar liefst 1.745 van de 8.310 inwoners aan de slag als zelfstandige. Dat komt neer op een gemiddelde van 21%.
De rest van de hoge percentages vinden we vooral in West-Vlaanderen. Daar is het aantal landbouwbedrijven wel hoger dan gemiddeld in gemeenten zoals Alveringem, Heuvelland en Lo-Reninge, maar ze maken toch geen zo’n groot deel uit van het totaal als je misschien zou verwachten. Met Damme en Zuienkerke bevinden de hoge percentages zich weer rond de grootste stad, namelijk Brugge.
Waar vinden we de meeste zelfstandigen nu terug?
Uit deze analyse van de zelfstandigen in België kunnen we concluderen dat de grootste aantallen in de grootsteden en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen. In onze Vlaamse provincies hebben de provinciehoofdsteden, Antwerpen, Gent, Hasselt, Brugge, Leuven en Hasselt telkens het grootste aantal zelfstandigen.
Wanneer we kijken naar de gemeenten met de meeste zelfstandigen per inwoners, valt het op dat vooral gemeenten rond de grootsteden in smaak vallen. Denk aan Sint-Martens-Latem, Schilde, Zuienkerke, Knokke-Heist, Damme, Brasschaat en Overijse.
