Zelfstandig kunstenaar of artiest? Dit zijn de voor- en nadelen

Wil je je brood verdienen als kunstenaar of artiest? Dan is het belangrijk te weten dat de wetgever jou principieel het liefst in een werknemersstatuut ziet. Dit is een beschermingsmaatregel, want dan moet jouw opdrachtgever je een minimumloon uitbetalen, en bouw je ook de sociale rechten van een werknemer op. Maar wanneer je voldoende inkomsten uit je artistieke activiteit haalt, is het zelfstandig statuut voor veel creatieve geesten zowel aanlokkelijk als interessant. In dit artikel bespreken we de voor- en nadelen van het zelfstandig statuut als artiest.

1. Zelfstandig kunstenaar in hoofdberoep
2. Zelfstandig kunstenaar in bijberoep
3. De nadelen van het zelfstandig statuut als artiest
4. De voordelen van het zelfstandig bestaan als artiest

Zelfstandig kunstenaar in hoofdberoep

Wil je als zelfstandige aan de slag in de cultuursector? Dan moet je de goedkeuring krijgen van de Kunstwerkcommissie. Omdat het in de cultuursector niet altijd evident is om je brood te verdienen, wil de overheid verhinderen dat je zelfstandige wordt als dat economisch niet haalbaar is. 

De voorwaarden zijn dan ook vergelijkbaar met de regels rond ‘schijnzelfstandigheid’. Zo moet je aantonen dat je socio-economisch niet afhankelijk bent van één opdrachtgever, dat je zelf je ondernemersrisico’s draagt, en dat je artistieke activiteiten je een leefbaar inkomen (zullen) opleveren. Een overzicht van alle voorwaarden om zelfstandig kunstenaar te worden vind je hier. 

Zelfstandig kunstenaar in bijberoep 

Veel artiesten hebben al een werknemers- of ambtenaarsstatuut, omdat ze bijvoorbeeld lesgeven in het kunstonderwijs. Hun sociale bescherming is hierdoor al goed geregeld, daarom gelden er geen specifieke voorwaarden van de Kunstwerkcommissie voor een zelfstandig bijberoep. 

Verder gelden gewoon de andere fiscale en boekhoudkundige voorwaarden, zoals voor elk bijberoep. Zo betaal je een lagere sociale bijdrage, worden je inkomsten bij je jaarloon gerekend voor de belastingen, en kan je je professionele onkosten inbrengen. Een bijberoep is zeer handig als je regelmatig inkomsten hebt uit je artistieke activiteit, en daarnaast een vaste job hebt. 

Verdien je slechts af en toe iets bij? Als je inkomsten onder bepaalde drempels blijven kan je werken via de amateurkunstenvergoeding, een soort onkostenvergoeding waarop je geen belasting betaalt. 

Of je kiest voor een SBK of Sociaal Bureau voor Kunstenaars. Dit kan je het best omschrijven als een interimkantoor, maar dan specifiek voor kunstenaars en artiesten. Zij regelen alle administratie voor jou: ze zorgen voor een contract, betalen je een loon uit, en bezorgen je een fiscale fiche voor de belastingen. 

De nadelen van het zelfstandig statuut als kunstenaar

Als kunstenaar zijn de nadelen van het zelfstandig statuut grotendeels hetzelfde als voor elke andere onderneming. Je bent zelf verantwoordelijk voor het zoeken van opdrachten, en daarmee dus ook voor je inkomsten en sociale zekerheid. Dat kan best een uitdaging zijn. Een zelfstandig bestaan brengt altijd onzekerheid en onregelmatige inkomsten met zich mee. 

Alleen lijkt het in de kunstwereld nog moeilijker om een stabiele basis en dus een leefbaar inkomen op te bouwen. Kunst is nu eenmaal iets heel persoonlijk en subjectiefs. Hoe prachtig en impressionant je creaties ook zijn, vaak blijkt het lastig om dit om te zetten in een stabiel inkomen. 

Daarom is het goed te weten dat er heel wat stelsels bestaan om het werknemersstatuut te rijmen met de artistieke vrijheid en het vaak tijdelijke karakter van een artistieke opdracht. Denk maar aan het kunstwerkcontract 1 bis of de kunstwerkuitkering. Je bent dus helemaal niet verplicht een zelfstandig statuut te kiezen als dit niet bij je persoonlijke situatie past. 

Als zelfstandige ben je natuurlijk ook verantwoordelijk voor het voeren van je boekhouding. Alleen vinden wij dit bij Accountable absoluut geen nadeel. Dat brengt ons naadloos bij de voordelen van het zelfstandig kunstenaarsstatuut. 

De voordelen van het zelfstandig bestaan als kunstenaar

Gelukkig slagen meer en meer artiesten erin om als zelfstandige hun carrière uit te bouwen. Want er zijn wel degelijk voordelen aan het zelfstandig statuut. Naast de (artistieke) vrijheid die dit meebrengt, kan je als zelfstandige ook je professionele onkosten inbrengen. En als je zelf btw-plichtig bent recupereer je op bepaalde aankopen ook de btw. 

Naast de standaard kostenposten, zal jij waarschijnlijk nog andere uitgaven voor de fiscus kunnen verantwoorden. Zo zijn kledij en schoenen over het algemeen niet fiscaal aftrekbaar als beroepskost, maar kan je als danser of performer wel degelijk je dansschoenen en kostuums inbrengen. De meeste freelancers beslissen om hun fitnessabonnement niet als onkost in te brengen, maar als artiest lijkt dit dan weer wel een te verantwoorden beroepskost.

Op Beroepskosten.be vind je een uitgebreid overzicht van mogelijke onkosten, met daarbij een percentage van hoeveel mensen deze inbrengen. Want wat voor jou een professionele kost is en wat niet, dat hangt volledig af van jouw activiteit. Laat je dus gerust inspireren door dit overzicht, en bekijk voor elke uitgave of je deze kan verantwoorden op basis van je artistieke niche. 

Ben je zelfstandig kunstenaar? Of wil je de stap zetten naar een artistiek bestaan? Hoe creatief je ook bent, weet dat de artistieke vrijheid in je boekhouding eerder beperkt is. Met Accountable boek je elke inkomst en uitgave in een handomdraai, helemaal volgens de regels van de kunst. Zo heb je je boekhouding steeds op orde, en kan je je creativiteit helemaal toespitsen op je artistieke creaties. 

Team Accountable wenst je een prachtige artistieke carrière toe. ✨