Alles over het VAPZ: Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen

Dat de pensioenen voor zelfstandigen niet erg hoog zijn, wist je waarschijnlijk al. Daarom doe je er waarschijnlijk goed aan om zelf een beetje bij te sparen. Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) is een fiscaal voordelige manier om je wettelijk pensioen aan te vullen. 

In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten over het VAPZ, wat het verschil is met het sociaal VAPZ of het POZ, en wat de voor- en nadelen van deze opties zijn om je pensioen als zelfstandige te verhogen.

Wat is het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ)?

Omdat het wettelijk pensioen voor zelfstandigen eerder aan de lage kant is, kan het een goed idee zijn om een centje opzij te zetten voor als je later stopt met werken. Het VAPZ kan je helpen om op een fiscaal voordelige manier meer pensioenkapitaal op te bouwen, zodat jij je levensstijl op peil te kunt houden nadat je stopt met werken.

Voor wie is het VAPZ?

Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen is er in principe voor alle Belgische zelfstandigen, inclusief eenmanszaken, vennootschappen en meewerkende echtgenoten.

Ook zelfstandigen in bijberoep kunnen in principe deelnemen aan het VAPZ, wat een interessante piste is als je op termijn wil overschakelen naar zelfstandige in hoofdberoep. Al moet je wel aan twee voorwaarden voldoen:

• Je betaalt als zelfstandige in bijberoep minstens de minimumbijdrage voor zelfstandigen in hoofdberoep (€ 890,51 per kwartaal in 2024)
• Je bent al minstens drie volledige kalenderjaren geregistreerd als zelfstandige in bijberoep.

Heb je een voltijdse job en klus je bij als zelfstandige in bijberoep na de uren? Dan is de kans groot dat jouw minimumbijdrage een stuk lager ligt en je daardoor niet aan de eerste voorwaarde voldoet. In dat geval ontvang je een wettelijk pensioen van je werkgever en kun dit verder aanvullen met de groepsverzekering of een pensioenspaarfonds van je werkgever.

Hoe werkt het VAPZ?

Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen is in principe erg flexibel en geschikt voor elk budget. Je kiest namelijk zelf hoeveel je bijdraagt, maar dit mag maximaal 8,17 % van je netto beroepsinkomen zijn.

De maximale premie wordt berekend op basis van je inkomsten van drie jaar geleden of op basis van je sociale bijdragen. De maximale bijdrage aan het VAPZ in 2024 bedraagt €  3.965,77 en is minimaal € 100. Dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd.

Je kan de premie maandelijks, per kwartaal of jaarlijks betalen. Deze bijdragen of premies zijn fiscaal aftrekbaar als beroepskosten. Een dubbel voordeel dus, want je spaart voor je toekomst én optimaliseert je belastingen en sociale bijdragen.

Daarnaast is het ook mogelijk om een deel van je opgebouwd kapitaal gebruiken voor vastgoedprojecten zoals aankoop of renovatie. Bij pensionering profiteer je van een gunstig belastingtarief op je gespaarde kapitaal.

Als zaakvoerder van een vennootschap kun je VAPZ combineren met een Individuele Pensioen Toezegging (IPT) voor nog meer pensioenvoordelen. Een VAPZ loopt minimaal vijf jaar en betaalt uit vanaf de wettelijke pensioenleeftijd (66 jaar in 2025, 67 jaar vanaf 2030).

Wat zijn de voordelen van het VAPZ?

1. Belastingvoordelen en vermindering van je sociale bijdragen

Je kunt tot 70% van je gespaarde bedrag recupereren dankzij de belastingvermindering. Dit, samen met de verlaging van sociale bijdragen, maakt VAPZ een financieel aantrekkelijke optie voor pensioensparen.

2. Flexibiliteit in sparen

VAPZ biedt de vrijheid om zelf te beslissen hoeveel en hoe vaak je spaart. Deze flexibiliteit stelt je in staat om je spaargeld aan te passen aan je financiële situatie en toekomstplannen.

Een voorbeeld:

Je netto beroepsinkomen bedraagt € 30.000. Hiervan mag je 8,17% bijdragen aan het VAPZ, wat neerkomt op zo’n € 2.451. Dit bedrag mag je per jaar bijdragen aan het VAPZ en je kiest zelf of je dit in één keer betaalt, of spreidt per kwartaal of per maand. Bovendien is dit bedrag fiscaal aftrekbaar, wat je netto-inkomen verlaagt – en dus ook je sociale bijdragen.

3. Aanvulling op je wettelijk pensioen

VAPZ stelt zelfstandigen in staat hun wettelijk pensioen aan te vullen. Dit is essentieel gezien de vaak lagere pensioenbedragen voor zelfstandigen vergeleken met werknemers of ambtenaren.

4. Voorschot voor vastgoedprojecten met VAPZ

Een opmerkelijk ander voordeel van het VAPZ (Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen) is de optie om een voorschot aan te vragen voor vastgoedprojecten.

Wat is het verschil tussen een VAPZ, sociaal VAPZ VS en POZ?

Het onderscheid tussen VAPZ (Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen), IPT (Individuele Pensioentoezegging) en POZ (Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen) kennen is belangrijk voor zelfstandigen die een optimaal aanvullend pensioen willen. 

Eén ding hebben ze allemaal gemeen met elkaar: ze zijn allen gericht op het opbouwen van extra pensioenkapitaal. Maar hier zit het grootste verschil:

• Het VAPZ is toegankelijk voor alle zelfstandigen.
• Een IPT richt zich op zelfstandigen met een vennootschap.
• Een POZ is er enkel voor zelfstandigen zonder een vennootschap.

VAPZ en IPT bieden overeenkomsten zoals de mogelijkheid tot een voorschot voor vastgoed en aanvullende waarborgen. Er zijn wel belangrijke verschillen in de betaler en verzekeringnemer van de premies, alsook in fiscale voordelen.

Belangrijke verschillen

VAPZ en IPT onderscheiden zich vooral in hun fiscale voordelen en premiebetalingsstructuren. Bij VAPZ betaalt en beheert de zelfstandige zelf de premies, wat tot 63% fiscaal voordeel kan opleveren, terwijl bij IPT de vennootschap dit doet met een fiscaal voordeel tussen 20% en 25%. 

Ook de premietaks, maximale jaarlijkse storting en belastingen bij pensioen verschillen. VAPZ hanteert geen premietaks en een jaarlijkse stortingslimiet gebaseerd op het belastbaar inkomen, terwijl IPT onderworpen is aan een premietaks van 4,4% en hogere stortingsmogelijkheden biedt via de 80%-regel. 

Daarnaast is bij IPT ‘backservice’ mogelijk, wat niet het geval is bij VAPZ. De investeringen van VAPZ beperken zich tot Tak21, terwijl IPT zowel in Tak21 als Tak23 kan investeren.

Investeer in de toekomst

Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) biedt een interessante mogelijkheid voor zelfstandigen om hun toekomstige pensioen aan te vullen op een fiscaal interessante manier. Denk maar aan het belastingvoordeel dat je eruit haalt, de flexibiliteit in sparen, en de optie voor een voorschot voor vastgoedprojecten.

En, wanneer start jij met investeren in je toekomst? 😉

Veelgestelde vragen over het VAPZ (FAQ)