Het pensioen als zelfstandige in België: dit moet je weten

Het vooruitzicht op een lager pensioen ontmoedigt sommigen om als zelfstandige te starten. Echter, de aanname dat zelfstandigen standaard een laag pensioen hebben, is niet volledig juist. Je kunt verschillende fiscale optimalisaties toepassen om je uiteindelijke pensioen te verhogen. Sterker nog, door vroeg te investeren in je toekomstige pensioen, kun je nu al profiteren van belastingverminderingen.

In deze blog beantwoorden we belangrijke vragen zoals: hoeveel wettelijk pensioen krijg je, hoe bereken je het en hoe kun je je pensioen als zelfstandige verhogen?

Je wettelijk pensioen als zelfstandige

Net als werknemers en ambtenaren hebben zelfstandigen recht op een wettelijk pensioen. Dankzij het sociaal VAPZ of POZ zijn de pensioenen van zelfstandigen verhoogd, wat heeft geleid tot een geleidelijke vermindering van het verschil met andere beroepsgroepen.

Berekening van het pensioen

Het pensioen voor zelfstandigen wordt berekend aan de hand van enkele criteria, namelijk het statuut (zelfstandige), je leeftijd en loopbaanduur.

Het aantal jaren met betaalde sociale bijdragen bepaalt de pensioenopbouw. Momenteel is de pensioenleeftijd 65 jaar, en vanaf 2030 wordt dit 67 jaar. Een volledige loopbaan van 45 jaar geeft recht op een volledig pensioen.

Hoeveel bedraagt het pensioen gemiddeld voor zelfstandigen in België en hoe wordt het berekend?

Aangezien er verschillende factoren meespelen, is het vaak lastig om een duidelijk beeld te krijgen van wat je uiteindelijk ontvangt. De twee belangrijkste factoren voor het berekenen van je pensioen zijn je beroepsinkomen en het aantal gewerkte jaren.

Berekening van het pensioen als zelfstandige

Gemiddeld genomen betalen de meeste zelfstandigen ongeveer 20,5% sociale bijdragen, en er wordt verwacht dat je ongeveer 45 jaar werkt voordat je met pensioen gaat. Deze criteria nemen we mee in onze voorbeeldberekening.

Stel dat je gemiddeld 50.000 euro per jaar verdient waarover je sociale bijdragen betaalt en je hebt 45 jaar gewerkt. Je pensioen per kwartaal wordt dan als volgt berekend:

50.000 (je belastbare inkomen) x 0,25 (een kwartaal van een jaar) / 45 (het aantal gewerkte jaren). Dit bedrag vermenigvuldig je met 60% als je een alleenstaande bent of 75% als je een gezinspensioen hebt.

Heb je weinig netto-inkomen gehad tijdens je loopbaan? Dan kun je eventueel terugvallen op een minimumpensioen.

Wat is het minimum pensioen voor zelfstandigen?

Ben je een zelfstandige met een volledige loopbaan van 45 jaar, dan is het minimumpensioen 20.437,44 euro per jaar voor alleenstaanden en 25.538,78 euro per jaar voor het gezinspensioen. Dit is vooral relevant als je pensioen van de bovenstaande berekening onder deze bedragen valt.

⚠️ Let op, je moet wel minimaal een loopbaan van 30 jaar hebben gehad, en dit wordt berekend ten opzichte van een loopbaan van 45 jaar.

Een voorbeeld:

Je bent een alleenstaande zelfstandige en de bovenstaande berekening komt uit op 830 euro per maand. Dit is onder het minimumpensioen van 20.437,44 euro per jaar (ofwel 1.703,12 euro per maand). Je hebt echter wel 41 jaar gewerkt. Het pensioen waar je maandelijks recht op hebt, bereken je door 1.703,12 te vermenigvuldigen met de gewerkte jaren (41) en dit getal te delen door 45. Je hebt dus maandelijks recht op 1.551 euro pensioen.

Hoe kun je het pensioen als zelfstandige verhogen?

VAPZ: Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen

Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) biedt veel flexibiliteit en is toegankelijk voor iedereen, ongeacht het budget. Je hebt de vrijheid om zelf te bepalen hoeveel je inlegt, met een maximum van 8,17% van je netto beroepsinkomen.

De berekening van de hoogste premie is afhankelijk van je inkomsten van drie jaar terug of van je sociale bijdragen. Voor het jaar 2024 ligt de maximale bijdrage voor het VAPZ op 3.965,77 euro en de minimale bijdrage is vastgesteld op 100 euro. Dit bedrag wordt elk jaar aangepast aan de index.

Het grote voordeel is de volledige aftrekbaarheid van dit bedrag van je belastbaar inkomen, wat leidt tot verlaging van zowel sociale bijdragen als belastingen. Deze investering is veilig en belastingefficiënt, en je bent verzekerd van teruggave bij pensionering.

⚠️ Let op: vroegtijdige opname van je VAPZ, sociaal VAPZ of POZ (meer dan vijf jaar voor de pensioenleeftijd), resulteert in een belasting van 33%.

POZ: Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen

Een andere optie is de Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen (POZ). Met een POZ investeer je jaarlijks een vrij bedrag in je pensioen, zolang het totale pensioenbedrag niet meer dan 80% van je laatste inkomen als zelfstandige bedraagt.

Hoewel de bijdragen aan een POZ niet fiscaal aftrekbaar zijn, kun je genieten van een belastingvermindering van 30%. In tegenstelling tot het VAPZ, biedt de POZ geen gegarandeerd rendement, maar het potentieel is hoger.

Als je al een VAPZ hebt en je financiën verder wilt optimaliseren, kan een POZ een waardevolle aanvulling zijn.

Andere manieren om je pensioen als zelfstandige te verhogen

Beleggen in vastgoed

Een effectieve manier om je pensioen te versterken is door te investeren in vastgoed. Als zelfstandige kun je overwegen een eigen woning aan te schaffen.

Dit kan met name voordelig zijn als je een deel van je huis, zoals een kantoor, werkplaats of atelier, gebruikt voor je zelfstandige activiteiten. De rente op de hypotheek voor dit deel van je woning kan dan fiscaal aftrekbaar zijn, wat bijdraagt aan financiële voordelen.

Investeren in financiële producten

Een andere strategie is het investeren in financiële producten zoals aandelen, Exchange-Traded Funds (ETFs) of zelfs cryptocurrencies. Deze opties kunnen diversificatie bieden en potentieel hogere rendementen genereren dan traditionele spaarrekeningen. Het is wel belangrijk om je goed te informeren over deze producten, omdat ze een hoger risico kunnen inhouden.

Het is aan te raden om een financiële buffer op te bouwen, vooral voor onvoorziene omstandigheden. Deze buffer zou idealiter genoeg moeten zijn om minstens drie maanden zonder inkomen te overbruggen.

Berekening van zelfstandig pensioen

Om een idee te krijgen van wat je als zelfstandige van je pensioen kunt verwachten, biedt MyPension.be een handige oplossing. Deze website is gebruiksvriendelijk: je kunt eenvoudig inloggen met Itsme en direct zien hoeveel je hebt gespaard voor je aanvullend pensioen.

Pensioen voor zelfstandigen in hoofd- en bijberoep

Voor zelfstandigen in hoofdberoep zijn er specifieke regelingen. Als je echter zelfstandige in bijberoep bent, dan hangt je pensioen af van je hoofdstatuut, als werknemer of ambtenaar.

Een pensioen als zelfstandige in bijberoep is pas mogelijk wanneer je sociale bijdragen minimaal 750 euro per kwartaal zijn. Dit is tevens de voorwaarde voor het openen van een VAPZ/POZ.

Oprichting van een vennootschap en pensioenopbouw

Bij de oprichting van een vennootschap krijg je de mogelijkheid om bij te dragen aan een Individuele Pensioentoezegging (IPZ), die door je bedrijf wordt betaald. Deze betalingen kunnen als bedrijfskosten worden afgetrokken, mits ze voldoen aan de 80%-regel.

Ondersteuning en advies van Accountable

Je pensioen berekenen kan ingewikkeld zijn, en daarom staan wij klaar om je te ondersteunen met al je vragen. Ons team is bereikbaar voor persoonlijk advies. Daarnaast is het ook mogelijk om via ons een geschikte boekhouder te vinden voor jou en je onderneming.

Veelgestelde vragen over het pensioen voor zelfstandigen (FAQ)