Wat is het kunstwerkattest voor zelfstandige kunstenaars?

Sinds 1 januari 2024 gelden er nieuwe sociale zekerheidsregels voor kunstenaars. Die zijn van toepassing op werknemers en ambtenaren, maar ook op zelfstandige kunstenaars. Daarom maakt Accountable je graag wegwijs in deze hervormingen, waarvan ook het nieuwe kunstwerkattest deel uitmaakt. 

In dit artikel zoomen we in op dat kunstwerkattest (KWA). We vertellen je wat het kunstwerkattest inhoudt, welke types er bestaan en aan welke voorwaarden je moet voldoen om dit attest te ontvangen.

Wat is het kunstwerkattest?

Het kunstwerkattest (KWA) is een officieel document dat je toegang tot enkele subsidies en fiscale voordelen voor kunstenaars geeft. Dit attest bevestigt officieel jouw statuut als ‘kunstwerker’, waardoor je automatisch gebruik kunt maken van het sociale zekerheidsstelsel voor kunstenaars. Denk bijvoorbeeld aan verlaagde sociale bijdragen en een speciale werkloosheidsuitkering voor artiesten.

Voor wie is het kunstwerkattest er?

Alle kunstwerkers kunnen het kunstwerkattest aanvragen, ongeacht hun statuut. Ook zelfstandige kunstenaars in België komen dus in aanmerking. De term kunstwerker is trouwens ook nieuw sinds 1 januari 2024. Onder deze noemer vallen alle personen die zelf artistiek werk verrichten of technische of artistieke ondersteuning aan kunstenaars bieden. 

Ook concertdirecteurs, geluidstechnici, casting managers en andere beroepen die zelf geen artistieke prestaties leveren, kunnen vandaag dus het kunstwerkattest aanvragen. Zonder hun bijdrage zou de kunstenaar immers niet hetzelfde artistieke resultaat kunnen neerzetten. 

Soorten attesten

Er bestaan 3 verschillende vormen van het kunstwerkattest:

• Het ‘gewone’ kunstwerkattest – 5 jaar geldig
• Het kunstwerkattest plus – 5 jaar geldig
• Het kunstwerkattest starter – 3 jaar geldig

Hieronder leggen we het verschil tussen deze drie types uit en delen we de voordelen die aan elke soort KWA verbonden zijn.

Wat is het verschil met het kunstenaarsvisum?

Het kunstwerkattest vervangt vanaf 1 januari 2024 het kunstenaarsvisum. Dat document had je tot dan toe nodig om een beroep op de 1bis-regeling te doen. 

De voordelen van het kunstwerkattest voor kunstwerkers

Als je het kunstwerkattest aanvraagt, kun je zelf niet kiezen voor een specifiek type. Het is de Kunstwerkcommissie – ook nieuw sinds 2024 – die beslist op welk attest je recht hebt. De commissie kent je altijd de meest gunstige vorm het kunstwerkattest toe op basis van je dossier.

Kunstwerkattest

Met het KWA in zijn basisvorm betaal je als zelfstandig kunstwerker in hoofdberoep gedurende 8 kwartalen verlaagde sociale bijdragen. Dat is een onderdeel van de reeds bestaande regeling van de primostarters. Je hebt met de komst van het kunstwerkattest dus geen zelfstandigheidsverklaring meer nodig om aanspraak op lagere sociale bijdragen te maken.

Daarnaast laat het kunstwerkattest je toe om via de ‘artikel 1bis’-regeling te werken. Je krijgt dan dezelfde sociale bescherming als een werknemer, ook als je zelfstandig kunstenaar bent en zonder arbeidscontract werkt.

Het attest zorgt er tot slot voor dat je gebruik kunt maken van het voordelige fiscale regime voor auteursrechten. Als houder van het kunstwerkattest worden je inkomsten uit auteursrechten dan slechts aan 15% belast. 

Kunstwerkattest plus

Het kunstwerkattest plus geeft je toegang tot dezelfde voordelen als het gewone attest, maar laat je ook toe om een kunstwerkuitkering (het vroegere kunstenaarsstatuut) aan te vragen.

Kunstwerkattest starter

Het kunstwerkattest starter is identiek aan het kunstwerkattest plus, maar biedt versoepelde voorwaarden voor starters.

Ter info: had je voor 1 januari 2024 een kunstenaarsvisum? Dan ontvang je automatisch een ‘gewoon’ kunstwerkattest. Wie al recht had op een kunstwerkuitkering, krijgt voortaan vanzelf een kunstwerkattest plus.

Voorwaarden voor het aanvragen van een kunstwerkattest

Om aanspraak op het kunstwerkattest te maken, moet je kunnen aantonen dat je een professionele artistieke activiteit uitoefent. De Kunstwerkcommissie heeft een lijst van activiteiten die in aanmerking komen voor het KWA, waaronder bijvoorbeeld muziek, beeldende kunsten, choreografie, literatuur …

Een artistieke praktijk wordt pas als professioneel beschouwd als je voldoende beroepsinkomsten hebt om in een deel van je eigen levensonderhoud te voorzien. Bovendien moet de tijd die je in je artistieke activiteit investeert een aanzienlijk deel van je professionele tijdsinvestering uitmaken.

De Kunstcommissie baseert zich op de volgende bruto-inkomsten om te bepalen of je recht hebt op een KWA:

• Voor het kunstwerkattest heb je een bruto beroepsinkomen van minimaal 1.000 euro nodig over een referteperiode van 2 jaar.

• Voor een kunstwerkattest plus gaat het bij je eerste aanvraag om 13.546 euro bruto in een periode van 5 jaar of 5.418 euro in een referteperiode van 2 jaar. Bij een hernieuwing van het attest (na 5 jaar) gaat het over respectievelijk 4.515 euro bruto op 5 jaar tijd en 2.709 euro op 3 jaar tijd.

• Als startende kunstenaar krijg je makkelijker toegang tot de voordelen van het kunstwerkattest starter. Je hebt een diploma hoger voltijds kunstonderwijs nodig of een gelijkwaardige ervaring in de sector. Je moet ook bewijzen dat je een vormingstraject volgde of een cultureel ondernemingsplan hebt. Tot slot kun je aantonen dat je de voorbije drie jaar ten minste 300 euro bruto verdiende via artistieke activiteiten of dat je minimaal 5 activiteiten uitvoerde.

Hoe kun je het kunstwerkattest aanvragen?

Je vraagt het kunstwerkattest bij de Kunstwerkcommissie aan. Die bestaat uit vertegenwoordigers van de sector en afgevaardigden van de verschillende vakbonden, RVA, RSZ(V) en federaties van werkgevers en zelfstandigen.

De Kunstwerkcommissie behandelt alle aanvragen via Working in the arts. Je kunt je via je eID of itsme op dit platform aanmelden en een dossier opstarten. Tijdens de aanvraag zal je bewijsstukken moeten opladen die je professionele artistieke praktijk aantonen, zoals contracten, foto’s, een link naar je website of portfolio, diploma’s … 

Zodra je aanvraag voor het KWA is ingediend, neemt de commissie binnen de drie maanden een beslissing. Pas na de toekenning van het kunstwerkattest kun je de voordelen van het attest toepassen om bijvoorbeeld een kunstwerkuitkering aan te vragen.

Tip van Accountable: ben je zelfstandig kunstenaar en wil je zoveel mogelijk tijd aan je kunstprojecten besteden? Met Accountable houd je snel en efficiënt je inkomsten en uitgaven bij, zodat je meer tijd overhoudt om je op je artistieke activiteiten te focussen.