De eenmanszaak is een populaire ondernemingsvorm onder Belgische zelfstandigen. Op de laatste dag van december 2022 telde ons land maar liefst 511 818 btw-plichtige eenmanszaken, goed voor bijna 45% van alle Belgische kmo’s. Maar kan een eenmanszaak ook failliet gaan? En hoe verschilt een faillissementsprocedure met die van de stopzetting van een eenmanszaak? In dit artikel lees je wat je kunt verwachten als je eenmanszaak failliet verklaard wordt.
Wanneer is een eenmanszaak failliet?
Net zoals vennootschappen kan ook een eenmanszaak failliet gaan. Dat gebeurt alleen als je onderneming niet langer in staat is om financiële verplichtingen na te komen en rekeningen te betalen. Als je echt alles hebt geprobeerd om uit de schulden te komen, maar dat helaas niet gelukt is. Op dat moment is het faillissement van je eenmanszaak aanvragen vaak de enige oplossing.
Als je eenmanszaak failliet gaat, ben jij als zaakvoerder persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van je onderneming. Dat maakt van zo’n faillissement natuurlijk een nóg moeilijkere zaak.
We wensen het niemand toe, maar willen je wel graag informeren in het geval een faillissement nog de enige optie is voor jouw eenmanszaak. Hieronder vind je alle info die je nodig hebt als je eenmanszaak failliet is.
Laat je je eenmanszaak failliet verklaren of kies je voor de stopzetting van je eenmanszaak?
Een vrijwillige stopzetting van je eenmanszaak is altijd een betere optie dan een faillissement, op voorwaarde dat je het nog niet te ver hebt laten komen.
Stoppen met je eenmanszaak houdt natuurlijk wel wat administratie in, en veel ondernemers zien het onterecht als falen, maar het is een vrij eenvoudige procedure die vrij snel rond is. Je moet natuurlijk wel nog steeds je openstaande schulden, sociale bijdragen en personenbelasting betalen, maar je beslist zelf hoe je de stopzetting van je eenmanszaak verder afhandelt.
💡Accountable tip: In dit artikel lees je hoe je je eenmanszaak stopzet in 3 stappen1 en waar je zeker op moet letten.
Bij een faillietverklaring van je eenmanszaak komt veel meer kijken. Dat is namelijk een ingewikkelde gerechtelijke procedure waarbij je als zelfstandige alles uit handen moet geven. Verderop in dit artikel lees je hier meer over.
Merk je dat je eenmanszaak weinig inkomsten heeft en dat je het moeilijk krijgt om je leveranciers en andere kosten te betalen? Je hoeft natuurlijk niet stante pede het faillissement aan te vragen. Bekijk eerst grondig je situatie en zoek samen met je boekhouder of accountant naar oplossingen.
Een fiscaal adviseur kan je immers een gedetailleerd overzicht van je financiën geven en advies verlenen over de toekomst van je eenmanszaak. Hij of zij zal aangeven of het al dan niet haalbaar is om je onderneming verder te zetten, mits de nodige herstructureringen. Je accountant of fiscaal advisieur kan je ook vertellen welke wettelijke procedures er bestaan voor ondernemingen met financiële problemen, waardoor je een faillissement mogelijk nog kunt vermijden.
Het kan natuurlijk ook zijn dat je zelf de boekhouding van je eenmanszaak doet en dus niet meteen een boekhouder hebt om op terug te vallen. Weet dat je als ondernemer gratis beroep kunt doen op DYZO, een organisatie die Belgische zelfstandigen in (financiële) moeilijkheden bijstaat. Ook hier kun je aankloppen als je twijfelt hoe het met je eenmanszaak verder moet.
💡 Accountable tip: Accountable-gebruiker? Je kan op elk moment de hulp van een van onze gecertificeerde partner-boekhouders inschakelen.
Eenmanszaak failliet? Dit is de procedure
1. Aanvraag van het faillissement van je eenmanszaak
Zoals je hierboven al kon lezen, kun je ervoor kiezen om zelf het faillissement van je eenmanszaak aan te vragen als je merkt dat je je schulden niet meer kunt betalen en er geen zicht is op beterschap. Maar ook je schuldeisers kunnen de faillissementsprocedure in gang zetten als ze alle vertrouwen in je eenmanszaak verloren zijn.
In beide gevallen wordt aangifte gedaan van het faillissement bij de bevoegde handelsrechtbank. Dat is de handelsrechtbank in het rechtsgebied waar je eenmanszaak gevestigd en actief is.
2. Rechtszitting bij de handelsrechtbank
De bevoegde handelsrechtbank beoordeelt tijdens een zitting of je eenmanszaak inderdaad in staat van faillissement verkeert. De rechter kijkt daarbij naar de schuldenlast van je onderneming, je betalingsachterstanden, en de mate waarin je schuldeisers nog in je zaak geloven.
In de meeste gevallen kom je als ondernemer zelf ook aan het woord. Je krijgt de kans om uit te leggen hoe de situatie is ontstaan en welke stappen je hebt ondernomen om te vermijden dat je eenmanszaak failliet zou gaan.
Beslist de rechter dat je onderneming er financieel niet meer bovenop kan komen? Dan wordt je eenmanszaak failliet verklaard en verlies je de controle over al je bedrijfsmiddelen.
3. Aanstelling van een curator
Bij een faillietverklaring van je eenmanszaak stelt de rechter een onafhankelijke curator aan (vaak een advocaat). Die neemt de controle over je onderneming over. De curator is verantwoordelijk voor:
- de inventarisatie van je activa, zoals voorraden die je nog zou hebben, toestellen, bedrijfsvoertuigen …
- de verkoop van alle bezittingen van je eenmanszaak om zo veel mogelijk geld op te halen voor de schuldeisers. Dit kan via een openbare of onderhandse verkoop gebeuren.
- de betaling van je schuldeisers met de opbrengst van je verkochte activa. De curator bepaalt de volgorde waarin de schuldeisers worden uitbetaald. In de praktijk krijgen de sociale zekerheid en de fiscus altijd voorrang op leveranciers en andere partijen.
- het eindverslag, waarin aangegeven wordt hoe de faillissementsboedel (= het geheel van al je passiva en activa) is afgewikkeld.
4. Afsluiting: je eenmanszaak is failliet
De rechtbank sluit het faillissement van je eenmanszaak af zodra de curator zijn of haar werk heeft gedaan. Na het sluitingsvonnis is je eenmanszaak officieel failliet en bestaat je onderneming niet meer.
Heb je nog resterende schulden? Als de inkomsten uit de verkoop van je activa niet volstaan om die te dekken, kan het dat er beslag gelegd wordt op je persoonlijke bezittingen. Je bent als eigenaar van een eenmanszaak namelijk hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk.
In sommige gevallen kan de rechtbank je restschulden echter kwijtschelden, zodat je schuldeisers deze niet meer kunnen opeisen. Of dat gebeurt, hangt af van de specifieke omstandigheden van het faillissement. Een kwijtschelding van de restschulden van je eenmanszaak is dus nooit gegarandeerd.
Wat na het faillissement van je eenmanszaak?
Stopzetting van al je activiteiten
Misschien heb je besloten om het ondernemerschap vaarwel te zeggen nadat je eenmanszaak failliet ging. In dat geval laat je je ondernemingsnummer in de Kruispuntbank van Ondernemingen schrappen binnen één maand na je faillissement. Verder breng je ook je sociale verzekeringsfonds op de hoogte, zodat je dossier afgesloten kan worden.
Nieuwe eenmanszaak of vennootschap oprichten
Wil je, nadat je eenmanszaak failliet is gegaan, een nieuwe onderneming starten? Dat kan op voorwaarde dat je geen beroepsverbod kreeg van de rechter. Een beroepsverbod houdt in dat je voor de duur van 3 tot 10 jaar geen zelfstandige activiteit meer mag uitoefenen. Deze sanctie wordt meestal opgelegd bij een faillissement als gevolg van fraude, misbruik of andere ernstige tekortkomingen.
Eenmanszaak
Een nieuwe eenmanszaak oprichten gebeurt onder hetzelfde ondernemingsnummer als je vorige eenmanszaak. Je ondernemingsnummer is immers aan jouw persoon verbonden – wat niet verandert na een faillissement. Er zijn twee mogelijke scenario’s:
- Je gaat een compleet nieuwe zelfstandige activiteit uitvoeren en maakt een zogenaamde ‘fresh start’ als ondernemer. Je hebt sowieso het recht om dit te proberen (tenzij je een beroepsverbod hebt, natuurlijk).
- Je wilt dezelfde activiteit uitoefenen als vroeger en een ‘doorstart’ maken. Hiervoor heb je wél toestemming nodig van de curator. Je begint in ieder geval onder een nieuwe bedrijfsnaam, met nieuwe klanten, contracten, goederen, enzovoort.
Het KBO registreert vervolgens alle aanpassingen, zodat je opnieuw kunt starten met je nieuwe onderneming.
Vennootschap
Je kunt er ook voor kiezen om opnieuw te beginnen onder een andere ondernemingsvorm, bijvoorbeeld een BV, zodat je bij problemen niet meer persoonlijk aansprakelijk gesteld kunt worden.
In dit geval is het fijner om vanaf nul te beginnen met een nieuw ondernemingsnummer in de KBO. Op onze blog vind je een stappenplan om een vennootschap op te richten.
Behoud de controle over je financiën met Accountable
Soms lopen de zaken nu eenmaal anders dan je verwacht. Toch heb je als eenmanszaak alvast een streepje voor door met een tool als Accountable te werken. Ons boekhoudplatform helpt je om een beter inzicht te krijgen in je financiële situatie, zodat je geen onaangename verrassingen krijgt.
In de app zie je bijvoorbeeld hoeveel je inkomsten en uitgaven bedragen én hoeveel geld je opzij moet houden voor de komende belastingen. En met onze duidelijke facturen en betalingsherinneringen wordt het eenvoudiger om aan een goed debiteurenbeheer te doen.
